Παιγνιοθεραπεία (Play Therapy)
Η Παιγνιοθεραπεία είναι “η συστηματική χρήση ενός θεωρητικού μοντέλου με στόχο την εγκαθίδρυση μιας διαπροσωπικής διαδικασίας κατά την οποία εκπαιδευμένοι παιγνιοθεραπευτές χρησιμοποιούν τις θεραπευτικές δυνάμεις του παιχνιδιού για να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους να προλάβουν ή να επιλύσουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες και να επιτύχουν την βέλτιση ανάπτυξή τους”. Η παιγνιοθεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από πιστοποιημένους παιγνιοθεραπευτές που πληρούν τα κριτήρια της εκπαίδευσης, άδειας, εποπτείας και εξειδίκευσης στην Παιγνιοθεραπεία.
Η Παιγνιοθεραπεία δεν είναι μόνο παιχνίδι
Η Παιγνιοθεραπεία δεν είναι ίδια με το συνηθισμένο καθημερινό παιχνίδι. Παρόλο που το παιχνίδι είναι ένα φυσικό και σημαντικό κομμάτι της ανάπτυξης, η Παιγνιοθεραπεία είναι μια συστηματική και θεραπευτική προσέγγιση. Οι παιγνιοθεραπευτές είναι ειδικοί ψυχικής υγείας με άδεια άσκησης επαγγέλματος και εκτενή εκπαίδευση και εποπτεία. Η παιγνιοθεραπεία στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές και τεχνικές και πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Η απλή ενσωμάτωση του παιχνιδιού στην διαδικασία της ψυχοθεραπείας δεν είναι παιγνιοθεραπεία.
Γιατί Παιγνιοθεραπεία;
• Οι έρευνες δείχνουν πως είναι αποτελεσματική για όλες τις ηλικίες (κυρίως 3-12 ετών) και για όλα τα προβλήματα ψυχικής υγείας ανεξαρτήτου φύλου.
• Χρησιμοποιεί το φυσικό μέσο έκφρασης των παιδιών, το παιχνίδι.
• Έχει αποτέλεσμα χωρίς το άτομο να χρειαστεί να μιλήσει απαραίτητα (πχ. επιλεκτική αλαλία).
• Στηρίζεται σε ευρήματα νευροβιολογίας και νευροψυχολογίας.
• Λαμβάνει πάντα υπόψιν της το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού.
• Είναι δομημένη διαδικασία με συγκεκριμένο θεραπευτικό στόχο.
• Είναι φιλική και μη απειλητική προσέγγιση για άτομα που διστάζουν να ξεκινήσουν θεραπεία.
• Σέβεται απόλυτα τον ρυθμό του θεραπευομένου.
Ποιες διαταραχές αντιμετωπίζει η Παιγνιοθεραπεία;
• άγχος, κρίσεις πανικού
• διαχείριση θυμού, επιθετικότητα
• κατάθλιψη, αίσθημα δυσφορίας
• φοβίες (αγοραφοβία, κλειστοφοβία, αραχνοφοβία, υψοφοβία κτλ)
• προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων (στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εργασία)
• μαθησιακές δυσκολίες
• Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα
• ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές
• Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος
• χαμηλή αυτοπεποίθηση
• διαχείριση πένθους ή διαζυγίου
• διαχείριση ιατρικής νόσου/χρόνιας νόσου
• διαχείριση μεγάλων αλλαγών (πχ. Μετακόμιση)
• προσαρμογή υιοθετημένων παιδιών
• διαταραχές στην πρόσληψη τροφής (ανορεξία, βουλιμία, ορθορεξία)
• διαταραχές ύπνου (αϋπνίες, εφιάλτες, διακεκομμένος ύπνος)
• ενούρηση/εγκόπριση
Παιδιά
Το παιχνίδι είναι η γλώσσα των παιδιών και τα παιχνίδια οι λέξεις που χρησιμοποιούν.
Landreth, G.
Αυτό που ξεχωρίζει την παιγνιοθεραπεία από τις υπόλοιπες προσεγγίσεις είναι η συμβολική απόσταση που παίρνουν τα παιδιά από τις πραγματικές ανησυχίες τους. Έτσι νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους. Η αλλαγή έρχεται χωρίς αυτή να γίνει απαραίτητα συνειδητή και χωρίς να πρέπει οπωσδήποτε να μιλήσουν για αυτή. Αρκεί απλώς να παίξουν!
Έφηβοι
Το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια. Το παιχνίδι είναι ανάγκη.
Kay Redfield Jamison
Οι έφηβοι δεν είναι ούτε ενήλικες ούτε παιδιά, είναι κάπου στο ενδιάμεσο. Σχετικά με την θεραπεία, συνήθως χρησιμοποιείται η ψυχοθεραπεία δια του λόγου, όπου ο έφηβος κάθεται απέναντι από έναν ψυχοθεραπευτή και μιλάει για τα προβλήματά του και για το πώς να τα αντιμετωπίσει. Αυτός ο τρόπος, όμως, μπορεί να είναι βαρετός, απειλητικός και δύσκολος για ένα άτομο που είναι ήδη αναστατωμένο από τις ορμονικές και ψυχολογικές αλλαγές που βιώνει. Η παιγνιοθεραπεία προσφέρει έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης του εφήβου, όπου μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες μπορεί να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του και να βρει τις λύσεις που χρειάζεται. Εξάλλου, είναι γνωστό πως οι λέξεις αγγίζουν την επιφάνεια της σκέψης, ενώ με το παιχνίδι γίνεται εκδραμάτιση του ασυνειδήτου χωρίς αυτό να γίνεται πάντα αντιληπτό.
Ενήλικες
Το παιχνίδι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, η έλλειψή του σημαίνει χαμηλότερο επίπεδο ζωής.
Kielhofner & Mikaye
Κάποιοι ενήλικες προτιμούν με τον θεραπευτή τους απλά να μιλάνε. Κάποιοι άλλοι είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν να ξαναβρούν την δημιουργική πλευρά τους και να αφεθούν σε παιγνιώδεις δραστηριότητες. Όποιο τρόπο και να επιλέξει ο θεραπευόμενος, ο παιγνιοθεραπευτής θα το σεβαστεί. Στην παιγνιοθεραπεία ο θεραπευτής ακολουθεί τις επιθυμίες του θεραπευόμενου και δεν πιέζει ποτέ να κάνει κάτι που δεν τον εκφράζει.
Ηλικιωμένοι
Δε σταματάμε να παίζουμε γιατί γερνάμε, γερνάμε γιατί σταματάμε να παίζουμε.
George Bernard Shaw
Η παιγνιοθεραπεία έχει βρεθεί πολύ αποτελεσματική για την τρίτη ηλικία, ακόμη και με ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια. Επίσης, έχει βρεθεί πως η τρίτη ηλικία συνοδεύεται συχνά από καταθλιπτική διάθεση και απώλεια νοήματος για την ζωή. Η καλλιτεχνική έκφραση που εμπεριέχει η παιγνιοθεραπεία και η εξερεύνηση του εαυτού μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες, επιτρέπει στον ηλικιωμένο να έρθει σε επαφή με το παιδί μέσα του, και αυτό από μόνο του είναι θεραπευτικό.