Τι σχέση μπορεί να έχει το είδος της προσκόλλησης που ανέπτυξε το παιδί προς την μητέρα σε βρεφική ηλικία με την επιθετικότητα που μπορεί να δείξει στα μετέπειτα παιδικά χρόνια;

Έρευνες οι οποίες ξεκινάνε από τα τέλη του 20ου αιώνα, δείχνουν πως η σχέση αυτή είναι σχεδόν άμεση και «αιτιοκρατική». Το πώς το βρέφος θα σχετιστεί με την μητέρα του καθορίζει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό το είδος των σχέσεων που θα έχει αργότερα με συνομηλίκους.

Ο Bowlby (1969, 1973, 1980, 1988), υποστήριξε με λίγα λόγια πως εάν η μητέρα είναι θετική, δεκτική, υποστηρικτική και καλύπτει τις ανάγκες του βρέφους, η προσκόλληση θα είναι ασφαλής. Αντίθετα, μια μητέρα που εκνευρίζεται εύκολα, είναι ασυνεπής στις αντιδράσεις της και δεν καλύπτει εγκαίρως τις ανάγκες του βρέφους, θα δημιουργήσει ανασφαλής προσκόλληση.

Δεν είναι λίγες οι έρευνες που έχουν δείξει πωςη επιθετικότητα που δείχνει το παιδί λόγω του είδους της προσκόλλησης που θα δημιουργηθεί, όχι μόνο εξαρτάται από την συμπεριφορά της μητέρας, αλλά πως η συμπεριφορά της μητέρας εξαρτάται από την προσκόλληση που είχε η ίδια αναπτύξει με την δική της μητέρα. Άρα, μια μητέρα που ως παιδί δεν ένιωθε ασφαλής στην παιδική της ηλικία, πώς θα προσφέρει αυτή την ασφάλεια στο δικό της παιδί (Sroufe&Egeland, 1979,1983, 1989∙Main&Goldwyn, 1984);

Έχει βρεθεί πως η επιθετικότητα μπορεί να ξεκινήσει να κάνει την εμφάνισή της από την βρεφική κιόλας ηλικία. Οι George&Main (1985) έδειξαν πως βρέφη με ανασφαλή προσκόλληση ήταν πολύ πιο πιθανόν να δείξουν επιθετική συμπεριφορά και τάσεις απομόνωσης όταν βρίσκονταν με συνομήλικα παιδιά. Επίσης, δυσκολεύονταν να δείξουν λύπη και ενσυναίσθηση όταν ένα συνομήλικο βρέφος ένιωθε δυσάρεστα.

Τα ίδια αποτελέσματα βρίσκουμε και σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (Troy&Sroufe, 1987). Σε δυάδες οι οποίες περιείχαν ένα παιδί με ανασφαλή προσκόλληση, υπήρξαν περιστατικά θυματοποίησης και επιθετικότητας, αποδεικνύοντας έτσι αυτό που υποστήριξε ο Bowlby(1988), πως το παιδί είτε θα πάρει το ρόλο του εαυτού του μέσα στην σχέση (θύμα), είτε τον ρόλο του γονέα (θύτη).

Τα παραπάνω πορίσματα φωτίζουν τον ρόλο της σχέσης του γονέα με το παιδί στην εμφάνιση της παιδικής επιθετικότητας, τόσο σε οικογενειακό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Εκτός αυτού, όμως, φωτίζουν κάτι σημαντικότερο. Τον ρόλο του θεραπευτή στην εξάλειψη αυτής της επιθετικής συμπεριφοράς. Είναι συνήθης πρακτική όταν ο γονέας ζητά την βοήθεια του ειδικού για την επιθετικότητα του παιδιού του, ο θεραπευτής να αναλαμβάνει να θεραπεύσει το παιδί. Πόσο πιο γόνιμο όμως θα ήταν εάν έμπαινε ο γονέας σε διαδικασία να διερευνήσει την σχέση του με το παιδί και την σχέση του με τους δικούς του γονείς, όντας παιδί και όντας ενήλικας. Κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε από μόνο του θεραπευτικά και θα αποστιγμάτιζε το παιδί, το οποίο δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να επαναλαμβάνει γνώριμα οικογενειακά μοτίβα.

Bowlby, J. (1969). Attachment and loss. Vol. 1, Attachment. New York: Basic.

Bowlby, J. (1973). Attachment and loss. Vol. 2, Separation. New York: Basic.

Bowlby, J. (1980). Attachment and loss. Vol. 3, Loss, sadness and depression. New York: Basic.

Bowlby, J. (1988). A secure base. New York: Basic.

Egeland, B., Sroufe, L.A., & Erikson, M.A. (1983).The developmental consequences of different patterns of maltreatment. Child Abuse and Neglect, 7, 459-469.

Main, M., & Goldwyn, R. (1984). Predicting rejection of her infant from
mother's representation of her own experience. Implications for the abused-abusing cycle.Child Abuse and Neglect, 8, 203-217.

George, C, & Main, M. (1979). Interactions in young abused children: Approach, avoidance and aggression. Child Development, 50, 306- 318.

Troy, M., &Sroufe, L.A. (1987). Victimization among preschoolers: Role of attachment relationship history. Journal of Personality, 57,257-281.